Nastąpiło kolejne rozszerzenie uprawnień zawodowych pielęgniarek i położnych. To m.in. efekt dalszej profesjonalizacji tych zawodów medycznych oraz dotkliwego braku kadry lekarskiej do bezpośredniej pracy z pacjentem, szczególnie w obszarze podstawowej opieki zdrowotnej.

W Dzienniku Ustaw, pod numerem 1054, opublikowano właśnie ujednolicony tekst rozporządzenia Ministra Zdrowia określającego, jakie leki, wyroby medyczne, środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz badania diagnostyczne mogą być ordynowane przez pielęgniarki i położne.

Jak podkreślono w obwieszczeniu, w rozporządzeniu uwzględniono zapisy dwóch istotnych nowelizacji – z 12 czerwca 2024 r. oraz 27 czerwca 2025 r. To właśnie te akty prawne rozszerzyły i doprecyzowały katalog produktów oraz procedur, z których pielęgniarki i położne mogą korzystać w swojej codziennej praktyce zawodowej.

Zgodnie z załącznikami do rozporządzenia, pielęgniarki i położne mają obecnie uprawnienia do ordynowania leków z kilkunastu grup terapeutycznych. Na liście znajdują się między innymi:

– leki przeciwwymiotne, jak ondansetron czy aprepitant;

– antybiotyki stosowane w infekcjach dróg moczowych, np. trimetoprim czy furazydyna;

– leki przeciwbólowe, jak tramadol i jego połączenia z paracetamolem;

– środki antykoncepcji awaryjnej z octanem uliprystalu;

– szczepionki ochronne dla dzieci powyżej 9. roku życia i dorosłych;

– miejscowe środki znieczulające, jak lidokaina.

Dodatkowo pielęgniarki i położne mogą wystawiać recepty na środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, np. diety mlekozastępcze oparte na hydrolizatach białek mleka.

Znaczącym elementem rozporządzenia jest również katalog wyrobów medycznych, które mogą być zlecane i przepisywane pacjentom przez pielęgniarki i położne. Znalazły się wśród nich:

– wkładki ortopedyczne, kule łokciowe i laski białe,

– pasy i poduszki przeciwodleżynowe,

– wyroby stomijne i środki higieniczne, jak pieluchomajtki czy cewniki,

– paski diagnostyczne do oznaczania glukozy i ketonów,

– igły do wstrzykiwań oraz zestawy do pomp insulinowych.

To istotne wsparcie zwłaszcza w kontekście opieki domowej i długoterminowej, gdzie pielęgniarka często pełni funkcję pierwszego kontaktu pacjenta z systemem opieki zdrowotnej.

Rozszerzenie kompetencji zawodowych dotyczy również prawa do wystawiania skierowań na badania diagnostyczne. Pielęgniarki i położne mogą obecnie kierować pacjentów m.in. na:

– badania laboratoryjne krwi, w tym morfologię, CRP, HbA1c czy profil lipidowy,

– badania moczu i kału,

– testy mikrobiologiczne (posiewy, testy antygenowe na COVID-19, RSV, grypę),

– badania hormonalne i serologiczne (TSH, PSA, anty-HCV),

– badania obrazowe i EKG.

Jest to istotne poszerzenie możliwości diagnostycznych pozwalające na skuteczniejsze wykrywanie i monitorowanie chorób w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.

Na mocy rozporządzenia z 27 czerwca 2025 r. pielęgniarki POZ i położne POZ uzyskały również możliwość realizowania świadczenia gwarantowanego „Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”. Jak wskazuje Ministerstwo Zdrowia, celem świadczenia jest zwiększenie dostępności do profilaktyki i oceny stanu zdrowia populacji dorosłej w Polsce. Program ten wpisuje się w szersze działania na rzecz promocji zdrowia i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych.

Nowelizacja omawianego rozporządzenia stanowi kolejny krok w kierunku wzmocnienia roli pielęgniarek i położnych w polskim systemie opieki zdrowotnej. Umożliwienie pielęgniarkom i położnym samodzielnego ordynowania leków, kierowania na badania i zlecania wyrobów medycznych przyczynia się do usprawnienia procesu terapeutycznego i odciąża lekarzy. Jest to konkretne wsparcie systemowe, które poprawia dostępność do świadczeń i zwiększa autonomię zawodową pielęgniarek oraz położnych.

Poniżej: OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 23 lipca 2025 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne.

DzU-2025-1054 [PDF]